projekt edukacji NGO

 

Zapraszamy do bezpłatnego pobrania i zapoznania się z podręcznikiem dla organizacji pozarządowych "Przepis na diagnozę, czyli poznaj młodych i środowisko lokalne".

Pobierz

Mapa społeczności do pobrania

„Przepis na diagnozę, czyli poznaj młodych i środowisko lokalne”- nowy poradnik dla organizacji pozarządowych

Dobra diagnoza to diagnoza szyta na miarę. Taka, która bierze pod uwagę możliwości ludzi z otoczenia, korzysta z ich potencjału, wykorzystuje informacje będące w zasięgu ręki, których zdobycie bywa często nie lada wyzwaniem. Diagnoza może się wtedy stać kapitałem organizacji, narzędziem do realizacji jej celów i przynieść pożytek społeczności. O tym jak zaplanować i przeprowadzić dobrą diagnozę potrzeb w społeczności lokalnej można dowiedzieć się z poradnika autorstwa Aleksandry Daszkowskiej-Kamińskiej, Aleksandry Gołdys, Marii Makowskiej, Agaty Urbanik „Przepis na diagnozę, czyli poznaj młodych i środowisko lokalne” wydanego na otwartej licencji przez Polską Fundację Dzieci i Młodzieży.

W publikacji można znaleźć praktyczne podpowiedzi jak zrobić dobre badanie we własnym środowisku. Czytelnicy prowadzeni są przez kolejne etapy procesu badawczego. Pierwsza część podpowiada, w jaki sposób przygotować się do diagnozy. Druga część zawiera wiele użytecznych narzędzi, dzięki którym można nie tylko zebrać wiedzę, ale także zachęcić do działania lokalną społeczność. Na koniec opisane są sposoby na wyciąganie wniosków ze zgromadzonego materiału i upowszechnianie wyników badań.

Bezcenną pomocą w opracowywaniu publikacji były materiały i wnioski z diagnoz udostępnione przez uczestników Projektu Edukacji NGO (PENGO), zwłaszcza Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Liceum Ogólnokształcącego w Gogolinie, Lokalną Grupę Działania Białe Ługi, Stowarzyszenie Bractwo Nowego Światła z Połomii (gmina Niebylec), Stowarzyszenie na rzecz Wspierania Dzieci i Młodzieży o Zaburzonym Rozwoju „Ty i ja” z Włocławka, Mazurską Fundację Pogoda Dzieciom z Orzysza, Miejski Dom Kultury z Bogucic, Stowarzyszenie „OKO-Oblicza Kłodawskich Okolic” i Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych Przystań z Ulanowa.

Największą wartością tego dziesięciomiesięcznego projektu było właśnie zaangażowanie lokalnych organizacji, które podjęły wyzwanie prowadzenia diagnoz. Zdecydowały się na to nie tyle dla wymiernych korzyści w postaci grantu, ale z chęci ulepszenia własnych działań, poszerzenia wiedzy i poznania innych perspektyw patrzenia na stan rzeczy w lokalnych społecznościach. Doświadczenie uczestników projektu PENGO jest świetną nauką metodologicznych wyzwań, jakie stoją przed twórcami diagnoz. Diagnoza staje się często pretekstem, nie tylko do ciągłego udoskonalania narzędzi, metod zdobywania i dzielenia się wiedzą, ale także do przyjrzenia się własnej organizacji, jej sposobowi pracy, każe przemyśleć strategię działania i kontaktowania się z otoczeniem. To zaś w bezpośredni sposób przekłada się na polepszenie funkcjonowania nie tylko organizacji, ale też innych instytucji i całej społeczności.


Aleksandra Daszkowska-Kamińska, Aleksandra Gołdys, Maria Makowska, Agata Urbanik. Przepis na diagnozę, czyli poznaj młodych i środowisko lokalne, Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży, Warszawa 2013.

Podręcznik „Diagnoza na miarę, czyli jak poznać potrzeby młodych w środowisku lokalnym” wydana  przez Polską Fundację Dzieci i Młodzieży jest materiałem podsumowującym Projekt Edukacji NGO (PENGO). Publikacja jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0. Projekt współfinansowano  ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Nie taka diagnoza straszna, jak ją malują

Do diagnozy na dystans

Diagnoza potrzeb, diagnoza lokalna – to wyrażenia odmieniane w środowisku pozarządowym przez wszystkie przypadki. Wiadomo, że trzeba diagnozę robić, wiadomo, że ma to sens, wiadomo... No właśnie, czy naprawdę wiadomo?

Wiele organizacji pozarządowych bardzo niechętnie podchodzi do tego tematu. Postanowiliśmy się przyjrzeć, z czego wynikają te mieszane uczucia. W sierpniu 2012 r. Fundacja Pole Dialogu na zlecenie Polskiej Fundacji Dzieci i Młodzieży przebadała nastawienie lokalnych organizacji pozarządowych do przeprowadzania diagnozy potrzeb w lokalnym środowisku. Co się okazało?

Po pierwsze, diagnoza traktowana jest często jak coś „narzuconego z góry”, „wymysł z Warszawy”. Nikt nigdy nie pokazał organizacjom, jak przeprowadzenie diagnozy może rzeczywiście wzmocnić zespół, jego wiedzę o środowisku i wiarygodność wobec partnerów.

Po drugie, w organizacjach silne jest przekonanie, że takie badania są możliwe do przeprowadzenia tylko przez fachowców. Diagnoza kojarzy się nadal mocno z setkami stron analiz i wykresów, które potrafi napisać niewielu i równie niewielu zdoła przeczytać.

Po trzecie, „biurokratyczność” diagnozy, jej skomplikowanie, wynika bardzo często z utożsamiania jej z ankietą. Jak Polska długa i szeroka instytucje przeprowadzają setki ankiet, a branża edukacyjna jest nimi szczególnie nasycona. Doświadczenia organizacji wskazują, że ankieta nie przynosi im często pożądanej wiedzy, a jej przygotowanie i opracowanie jest bardzo czasochłonne.

Po czwarte, organizacjom towarzyszy poczucie, że ogrom wiedzy wynoszą ze swojej codziennej działalności. Diagnoza jednak służy obiektywizacji posiadanej wiedzy. Stwarza okazję do spytania tych, z którymi do tej pory nie było kontaktu, do odwiedzenia miejsc, które nie są znane. Wyrabia nawyk pytania o to, czego się jeszcze nie wie – identyfikowania białych plam.

Wiemy skądinąd, że sensownie przeprowadzona diagnoza naprawdę może się przydać. Dlatego wzięliśmy sobie do serca zastrzeżenia organizacji pozarządowych i w kolejnym kroku opracowaliśmy podręcznik, który ma na celu pokazać, w jaki sposób skroić diagnozę do własnych potrzeb.

Odczarować diagnozę

Podręcznik „Przepis na diagnozę, czyli poznaj młodych i środowisko lokalne”, napisany przez kwartet autorek (Aleksandrę Daszkowską-Kamińska, Aleksandrę Gołdys, Marię Makowską, Agatę Urbanik), odczarowuje pojęcie diagnozy. Pokazuje, że nawet małe badania mogą przynieść cenną wiedzę. Takie analizy może nie doprowadzą organizacji do całkowitej zmiany widzenia własnego środowiska, ale zawsze przyniosą nowe odkrycia, co poświadczali uczestnicy projektu. W publikacji autorki koncentrują się na pokazywaniu badań jakościowych, namawiają do wyjścia w teren. Często dla organizacji było odkryciem, że można młodych ludzi pytać, angażować do wykonywania zadań, a oni chętnie dzielą się swoimi spostrzeżeniami.

Doświadczenia uczestników projektu doprowadziły do wypracowania kilku zasad, które są niezwykle ważne dla jakości procesu przeprowadzania diagnozy w środowisku lokalnym.

Zasada numer 1. Razem, czyli nie porywaj się na diagnozę w pojedynkę

Diagnoza to proces myślenia, a dokładniej zadawania sobie pytań i szukania na nie odpowiedzi. Nie chodzi jednak o jakiekolwiek pytania, ale takie, na które uzyskujemy odpowiedzi posuwające naszą pracę do przodu, otwierające nam oczy, dające pomysły na to, jak działać i przynoszące wyjaśnienie dylematów. Sztuka zadawania pytań, a dalej budowania na nich wiedzy, nie jest zadaniem dla samotników – dlatego pierwszą i fundamentalną zasadą pracy nad diagnozą jest: „DIAGNOZUJ W ZESPOLE”.

Chodzi tu o zespół w różnym rozumieniu i o różnych stopniach zaangażowania:

  • po pierwsze grupę kilku osób, które kierują procesem diagnozy i inicjują prace – zespół kierujący,
  • po drugie udział partnerów, którzy mogą nas wspierać na różnych etapach w sposób dla nich najbardziej wygodny, efektywny i atrakcyjny (warto być otwartym na to, by stali się członkami zespołu kierującego, ale jednocześnie warto być wdzięcznym nawet za najmniejsze przejawy zainteresowania),
  • wreszcie zaangażowanych uczestników badań, którym dajemy możliwość włączenia się w diagnozę aktywniej niż przez wypełnienie ankiety.

Zasada numer 2. Dociekliwość, czyli pytać, aż się dokopiemy

Pytania w diagnozie mają ogromne znaczenie. Bez nich diagnoza łatwo może stać się zbiorem komunałów, na które naprawdę nie warto marnować czasu. Żeby odkryć coś, co się przyda, co rzeczywiście Was i Waszych (potencjalnych) partnerów zaskoczy, trzeba być dociekliwym, co sprowadza się do ciągłego poszukiwania przyczyn i dokopywania się do ukrytych sensów.

Dociekliwość powinna być również wielokierunkowa. Zbadać należy nie tylko nastawienia, postawy i sytuację młodych, ale również instytucje i ich oferty.  Należy przebić się przez powierzchowne osądy, aby dotrzeć do prawdziwego znaczenia.  

Kolejnym pretekstem do dociekań – oprócz powierzchownych stwierdzeń, powinny być zbyt uogólniające kategoryzacje. Szczególnie często pojawiają się one przy wszelkiego typu podziałach, np. młodzież dzieli się na aktywną i nieaktywną albo stosuje się podział na patologiczne i niepatologiczne rodziny. Gdy widzimy takie zestawienia-pułapki, starajmy się nie wpadać w nie z naiwnością niebadacza, tylko… zadajmy sobie kolejne pytania.

Zasada numer 3. Różne narzędzia badania, czyli nie nudźcie

Rozpisanie diagnozy na kilka różnych metod jest nie tylko najlepszym sposobem na otrzymanie wartościowych informacji prezentujących różne perspektywy. Pozwala również utrzymać uwagę różnych grup i pokazać diagnozę jako coś intrygującego (w podręczniku jest cała część poświęcona narzędziom badawczym).

Do narzędzi powinny nas doprowadzić pytania, więc tej zasady nie da się zrealizować mądrze bez wcielenia zasady dociekania. Układając pytania, powinniśmy wydłużać listę narzędzi, które nas doprowadzą do ciekawych odkryć. Czasem warto zastosować jakieś narzędzie nie tyle za względu na jego wartość informacyjną, ale atrakcyjność dla respondentów.

Wydaje się, że wraz z głębokością dociekań rośnie rola metod aktywizujących diagnozowane osoby, czyli takich, w których są one bardziej zaangażowane, dopytywane i które stwarzają pole do ich własnych działań.

Zasada numer 4. Prezentacja wyników, czyli warto być odważnym i zwięzłym

Przeprowadzenie badań, uzyskanie danych oraz wypracowanie reko­mendacji nie kończy całego procesu diagnozy. Niezbędny element domy­kający ten proces to stworzenie raportu z badań. Podsumowanie diagnozy wzmacnia wizerunek organizacji jako kompetentnej w dziedzinie pracy z młodzieżą. Dobrze przeprowadzona diagnoza będzie cennym źródłem informacji dla całej społeczności lokalnej, dla wielu instytucji i organizacji pracujących z młodzieżą, dla lokalnych mediów. Będzie to również cieka­wy materiał dla samej młodzieży.

Warto skorzystać z doświadczeń innych

Doświadczenie uczestników projektu PENGO jest świetną nauką metodologicznych wyzwań, jakie stoją przed twórcami diagnoz. A samo realizowanie diagnozy staje się często pretekstem, nie tylko do ciągłego udoskonalania narzędzi, metod zdobywania i dzielenia się wiedzą, ale także do przyjrzenia się własnej organizacji, jej sposobowi pracy, każe przemyśleć strategię działania i kontaktowania się z otoczeniem. To zaś w bezpośredni sposób przekłada się na polepszenie funkcjonowania nie tylko organizacji, ale też innych instytucji i całych społeczności. Zachęcamy do lektury całego podręcznika!


Aleksandra Daszkowska-Kamińska, Aleksandra Gołdys, Maria Makowska, Agata Urbanik. Przepis na diagnozę, czyli poznaj młodych i środowisko lokalne, Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży, Warszawa 2013.

Podręcznik „Diagnoza na miarę, czyli jak poznać potrzeby młodych w środowisku lokalnym” wydana  przez Polską Fundację Dzieci i Młodzieży jest materiałem podsumowującym Projekt Edukacji NGO (PENGO). Publikacja jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0. Projekt współfinansowano  ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Przepis na sensowną diagnozę

Organizacje pozarządowe niechętnie podejmują się robienia diagnozy w swoim środowisku Są przekonane, że takie badania są możliwe do przeprowadzenia tylko przez fachowców. Diagnoza traktowana jest często jak coś „narzuconego z góry”, „wymysł z Warszawy”. Kojarzy się też mocno z setkami stron analiz i wykresów, które potrafi napisać niewielu i równie niewielu zdoła przeczytać. Mówiąc krótko, to biurokratyczny i skomplikowany proces, którego rezultatem są nikomu do niczego nieprzydatne dokumenty. Ale przecież w codziennej pracy przydaje się wiedza na temat środowiska, w którym się działa...

Dobra diagnoza bazuje na codziennym doświadczeniu

Organizacje zdobywają wiedzę o swoim otoczeniu każdego dnia, niekiedy nieświadomie. Zaplanowanie diagnozy jest dobrą okazją do zastanowienia się, w jaki sposób najlepiej to zrobić. Daje moment na refleksję,  jakie plusy i minusy ma każde działanie, jak najlepiej je uzupełnić, jak przeprowadzić je jeszcze skuteczniej. Często są to bardzo proste czynności, takie jak rozmowa na przystan­ku, wizyta w sklepie czy spacer przy szkolnym boisku. Być może przez niektórych nie są one traktowane poważnie, dla uważnych praktyków są prostymi czynnościami, które mają wielki sens: to źródło cennej wiedzy.

Narzędziownik - diagnoza to nie tylko ankieta

Wydany na otwartej licencji poradnik „Przepis na diagnozę, czyli poznaj młodych i środowisko lokalne” autorstwa czterech autorek (Aleksandry Daszkowskiej-Kamińskiej, Aleksandry Gołdys, Marii Makowskiej, Agaty Urbanik) zawiera zestaw praktycznych wskazówek, w jaki sposób zaplanować i przeprowadzić diagnozę, bazując na codziennej działalności organizacji. Publikacja koncentruje się na pokazywaniu badań jakościowych, zdobywania wiedzy w terenie, zachęca do zaangażowania młodzieży w przeprowadzenie diagnozy. W części „Narzędziownik” opisanych jest 6 metod badawczych. Każde z narzędzi zawiera przykładowe scenariusze, które organizacje mogą łatwo zaadaptować do swoich potrzeb.  Co można znaleźć w „Narzędziowniku”? Między innymi wskazówki dotyczące przeprowadzenia rozmowy indywidualnej i grupowej (z elementami warsztatu), propozycję ankiety internetowej, szablon notatek do obserwacji wybranych miejsc w środowisku lokalnym, pomysły na spacery badawcze z aparatem fotograficznym lub kamerą.

Jak wyciągnąć wnioski

To, co odróżnia „Przepis na diagnozę” od innych, podobnych publikacji to między innymi część poświęcona analizie danych i wnioskowaniu. Przedstawiono tam trzy strategie, którymi mogą się posłużyć mniej i bardziej doświadczeni badacze. Czytelnicy zapoznają się również z propozycją scenariusza podsumowującego spotkania zespołu diagnostycznego. Przeprowadzenia diagnozy i wnioskowania z zebranych materiałów można nauczyć się tylko w działaniu, ale mamy nadzieję, że ten poradnik będzie dobrym towarzyszem praktycznych prób!

Aleksandra Daszkowska-Kamińska, Aleksandra Gołdys, Maria Makowska, Agata Urbanik. Przepis na diagnozę, czyli poznaj młodych i środowisko lokalne, Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży, Warszawa 2013.


Podręcznik „Diagnoza na miarę, czyli jak poznać potrzeby młodych w środowisku lokalnym” wydana  przez Polską Fundację Dzieci i Młodzieży jest materiałem podsumowującym Projekt Edukacji NGO (PENGO). Publikacja jest dostępna na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0. Projekt współfinansowano  ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.